Wat is een wilsverklaring?
In een wilsverklaring kunt u vastleggen onder welke omstandigheden u weigert bepaalde medische handelingen te ondergaan. Of onder welke omstandigheden u een bepaalde handeling juist wenst. Een wilsverklaring is er voor de gevallen waarin u niet meer zelf kunt
Soorten wilsverklaringen
Er zijn verschillende soorten wilsverklaringen. U kunt in een euthanasieverklaring of euthanasieverzoek opnemen onder welke omstandigheden u graag wilt dat een arts euthanasie bij u uitvoert. Een ander soort wilsverklaring is het behandelverbod. U geeft dan aan of en hoe lang u behandeld wilt worden als u in coma raakt. Of onder welke omstandigheden u alleen nog behandeling wilt die erop gericht is pijn en ongemak te bestrijden.
Wilsverklaring is geen garantie
Heeft u een wilsverklaring, dan houdt een arts daar rekening mee. Een arts is niet verplicht het verzoek uit te voeren. Bijvoorbeeld als de arts acuut moet ingrijpen. Of als hij er niet van overtuigd is dat uw verklaring actueel is, of van toepassing is in uw situatie. Bij euthanasie geldt dat de arts altijd moet voldoen aan de zorgvuldigheidseisen van de wet, zoals de eis dat er sprake moet zijn van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Een arts is niet verplicht om euthanasie uit te voeren.
Opstellen wilsverklaring
U kunt zelf een wilsverklaring opstellen. Het is verstandig als u de wilsverklaring bespreekt met uw (huis)arts en uw naaste familie. Zij zijn dan op de hoogte van uw wensen.
Vertegenwoordiging of volmacht
In uw wilsverklaring kunt u ook een vertegenwoordiger of gevolmachtigde benoemen. Deze persoon beslist dan wat er moet gebeuren als u zelf niet meer over uw medische situatie kunt beslissen
Geen verklaring
Is er niet vastgesteld wat er moet gebeuren als u zelf niet meer over uw medische situatie kunt beslissen, dan betrekt de hulpverlener een naaste bij de besluitvorming. Allereerst de echtgenoot of partner, anders een ouder, kind, broer of zus. Als er niemand in de familie of kennissenkring de rol van vertegenwoordiger op zich wil nemen, beslist de hulpverlener zelf. Een verzoek om euthanasie kan alleen (mondeling of schriftelijk) gedaan worden door de patiënt zelf.
Euthanasie
Euthanasie is levensbeëindiging door een arts op verzoek van een patiënt met het doel een einde te maken aan uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt. Daaronder valt ook de hulp van een arts bij zelfdoding. Euthanasie is alleen onder voorwaarden niet strafbaar.
Euthanasie alleen onder voorwaarden niet strafbaar
Een arts die euthanasie uitvoert, is niet strafbaar op voorwaarde dat hij de zorgvuldigheidseisen uit de Euthanasiewet heeft gevolgd en de euthanasie meldt. De eisen houden onder meer in dat de arts er zeker van is dat de patiënt vrijwillig en weloverwogen om euthanasie vraagt, en dat het lijden voor de patiënt uitzichtloos en ondraaglijk is. Euthanasie kan alleen plaatsvinden op verzoek van de betrokken patiënt.
Arts niet verplicht tot uitvoeren euthanasie
Een arts is niet verplicht mee te werken aan een verzoek tot euthanasie. In het geval een arts niet zelf euthanasie wil uitvoeren, zal hij doorverwijzen naar een andere arts.
Toetsing zorgvuldigheid euthanasie
De arts die euthanasie heeft uitgevoerd, moet deze melden aan de gemeentelijke lijkschouwer. De arts en de lijkschouwer schrijven beiden een verslag dat ze naar een toetsingscommissie euthanasie sturen. Als de toetsingscommissie vindt dat de arts bij de euthanasie onzorgvuldig heeft gehandeld, stuurt de commissie de melding door aan het Openbaar Ministerie (OM) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Het OM en de IGZ kunnen besluiten tot vervolging van de arts.
Voor de schriftelijke verslaglegging van levensbeëindiging op verzoek of hulp bij zelfdoding is voor artsen een modelformulier en modelverslag beschikbaar. Deze kunt u downloaden van de website van de Regionale toetsingscommissies. Het modelformulier en modelverslag zijn niet te bestellen.
Geen euthanasie
De volgende voorbeelden zijn geen euthanasie (vallen niet onder de Euthanasiewet):
• Het staken of niet beginnen van een medische behandeling op verzoek van de patiënt.
• Als een arts afziet van een zinloze medische behandeling.
• Als een arts de pijn van een patiënt probeert te verlichten met steeds zwaardere middelen die daarnaast het leven bekorten.
Euthanasie en buitenlanders
De Euthanasiewet is alleen van toepassing op mensen die onder de Nederlandse wetgeving vallen. Buitenlanders kunnen dus geen beroep doen op deze wet of op hulp bij zelfdoding in Nederland. Vaak is er wel een vereniging of organisatie in het eigen woonland , waar deze hulp wel gegeven wordt (right to die societies). Meer informatie hierover staat op de website van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE).
Meer informatie euthanasie
Meer informatie over euthanasie vindt u op de website van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE). Met persoonlijke vragen over euthanasie kunt u het beste contact opnemen met uw huisarts. Meer informatie over de verslaglegging van levensbeëindiging vindt u op de website van de toetsingscommissie euthanasie.
• Wat is een behandelverbod?
Er kan een situatie komen waarin u niet meer zelf kunt beslissen of u wel of geen behandeling wilt. Bijvoorbeeld als u in coma bent of als u dement bent. In een behandelverbod legt u vast dat u in zo'n situatie geen behandeling wilt die uw leven verlengt.
Artsen zijn verplicht zich aan het behandelverbod te houden, behalve als ze daar een goede reden voor kunnen geven. Een goede reden is bijvoorbeeld dat er nieuwe behandelingsmogelijkheden zijn.
Wat is een niet-reanimerenpenning?
Met een niet-reanimerenpenning geeft u aan dat u niet gereanimeerd wilt worden. Als u een niet-reanimerenpenning draagt, wordt dit opgemerkt bij reanimatie. Volgens de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) mag u dan niet worden gereanimeerd.
Niet-reanimerenpenning aanvragen
Leden van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) kunnen bij de NVVE een niet-reanimerenpenning aanvragen. De niet-reanimerenpenning is voorzien van een naam, geboortedatum, handtekening en foto van de drager en voldoet daarmee aan alle eisen die aan een schriftelijke wilsverklaring worden gesteld.
Niet-reanimerenpas
De NVVE gaf vroeger een niet-reanimerenpas uit met bijbehorende penning. Sinds 2006 geeft de NVVE alleen een niet-reanimerenpenning uit. Hierdoor hoeven hulpverleners niet langer op zoek naar een niet-reanimerenpas. Heeft u nog een niet-reanimerenpas met bijbehorende penning, dan hoeft u niet per se een nieuwe penning aan te schaffen. Als u het behandelverbod goed met de arts(en) en uw naasten heeft besproken, kunt u de niet-reanimerenpas met penning blijven gebruiken.
Wat is palliatieve sedatie?
Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase. Dit gebeurt om ondraaglijk lijden, bijvoorbeeld bij pijn, te verlichten. De patiënt eerder laten sterven is geen doel, hoewel dat wel een gevolg van palliatieve sedatie kan zijn. Daarom is palliatieve sedatie een medische handeling die niet valt onder de euthanasiewetgeving. Een arts hoeft palliatieve sedatie dus niet te melden of te laten toetsen.
Laatste levensfase
Palliatieve sedatie kan worden toegepast in de laatste levensfase. Een arts mag palliatieve sedatie alleen toepassen als een patiënt niet langer dan 2 weken te leven heeft.
Behandelend arts beslist
Een patiënt kan zelf verzoeken om palliatieve sedatie, maar ook de naaste familie en/of zorgverleners kunnen dat doen. De behandelend arts neemt uiteindelijk op medische gronden de beslissing. Hij weegt zorgvuldig af of de patiënt in aanmerking komt voor palliatieve sedatie. Daarbij overlegt hij met de patiënt en eventuele andere betrokkenen.
Patiënt wilsonbekwaam
Is een patiënt wilsonbekwaam, dan overlegt de arts met een vertegenwoordiger van de patiënt. De Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) geeft aan wie daarvoor in aanmerking komt.
Meer informatie palliatieve sedatie
Meer informatie over palliatieve sedatie vindt u op de website van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunde (KNMG). U vindt daar ook de richtlijn palliatieve sedatie van de KNMG.
Wat is versterven?
Wanneer mensen ongeneeslijk ziek of op hoge leeftijd zijn, kan men in de stervensfase terecht komen. Als men in de stervensfase terecht komt, heeft men steeds minder behoefte aan eten en drinken.
In overleg met zorgverleners, kunnen familieleden besluiten geen voeding en vocht meer toe te dienen. Het stervensproces verloopt in principe natuurlijk zonder in te grijpen. Dit wordt versterven genoemd.
Omdat versterven een natuurlijk stervensproces is en geen levensbeёindiging waarbij hulp van derden wordt geboden is dit toegestaan.
Wie regelt de afwikkeling en de verdeling van de nalatenschap?
Bij het afwikkelen en het verdelen van een nalatenschap kunt u te maken krijgen met een notaris, een executeur, een bewindvoerder
Opstellen testament
De notaris stelt een testament op en is bij het afwikkelen van een nalatenschap een onpartijdig adviseur.
Executeur
Na een overlijden moet er veel worden geregeld. De begrafenis of de crematie, maar ook het betalen van schulden en het verdelen van goederen. Erfgenamen kunnen dit zelf doen, maar degene die het testament opmaakt kan daarin ook een persoon noemen die de opdracht krijgt om na het overlijden de nalatenschap af te wikkelen. Deze persoon heet een executeur-testamentair. Een executeur kan alleen worden benoemd in een testament.
Erfenis onder bewind stellen
Het is mogelijk een deel van de erfenis onder bewind te stellen. Dit moet in het testament vastgelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld totdat de erfgenaam 25 jaar is geworden. Tijdens het bewind kan de erfgenaam niet zelfstandig beschikken over de geërfde goederen. De bewindvoerder neemt die taak over. De erfgenaam kan pas beschikken over de bezittingen van de overledene als hij de leeftijd van 25 jaar heeft bereikt. In sommige gevallen kan de rechtbank het bewind voortijdig beëindigen.
Vereffenaar
Een vereffenaar is belast met de afwikkeling van een erfenis. Soms komt het voor dat erfgenamen onvindbaar zijn. In dat geval kan de rechter een vereffenaar aanstellen, die de nalatenschap verder afwikkelt.
Wat kan ik in het kader van het erfrecht regelen als ik samenwoon?
Wanneer u ongehuwd of zonder geregistreerd partnerschap samenwoont, erft u volgens het versterferfrecht niet van elkaar. Als u bijvoorbeeld wilt dat bij het overlijden van de 1 alle goederen naar de ander gaan, kunt u een testament maken.
Verblijvingsbeding
In uw testament kunt u een verblijvingsbeding opnemen. Dat zorgt ervoor dat gemeenschappelijke bezittingen na overlijden van een partner automatisch volledig van de andere partner worden. Veel samenwoners hebben in het verleden een verblijvingsbeding opgenomen in hun samenlevingsovereenkomst of in de akte die is getekend bij de aanschaf van de gezamenlijke woning. Zo’n verblijvingsbeding blijft ook na 1 januari 2003 (op deze datum is het erfrecht gewijzigd) geldig. Het nieuwe erfrecht kan weliswaar een wijziging met zich meebrengen bij de afhandeling van de nalatenschap, maar de positie van de partner blijft voldoende beschermd.
Opeisen legitieme portie kinderen
Een testament is niet in alle gevallen voldoende om de positie van de samenlevingspartner goed te regelen. Als u kinderen heeft, hebben deze recht op een legitieme portie: een vordering ter grootte van de helft van de waarde van hun erfdeel als er geen testament was geweest. U kunt bij testament bepalen dat de kinderen hun legitieme portie pas kunnen opeisen als de samenlevingspartner is overleden. Maar daarbij geldt als voorwaarde dat er tussen u en uw partner een notariële samenlevingsovereenkomst is gesloten.
Meer informatie erfrecht
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met een notaris of de Notaristelefoon.
